El Chimborazo ye'l volcán y la monte más alta d'Ecuador y el puntu más alloñáu del centru de la Tierra, esto ye, el puntu más cercanu al espaciu esterior, razón pola cual ye llamáu como «el puntu más cercanu al Sol», por cuenta de que'l diámetru terrestre na llatitú ecuatorial ye mayor que na llatitú del Everest (aprosimao 28º al norte). La so última erupción conocida créese que se produció alredor de 550 d.C. Ta asitiáu en Los Andes centrales, 150 km al suroeste de Quito na ciudá de Riobamba
Midíu dende'l centru de la tierra, el so visu ye'l puntu más alloñáu d'este en tol planeta, superando en dos kilómetros l'altor del Everest.
Esti orónimu, nel so contestu xeográficu físicu, podría significar neváu ingriente, de les voces del quechua: chinpu = caliente ingriente y rasu = neváu. (tinpu > tsinpu > chinpu > chimbo)
El visu del monte Chimborazo ta solo un grau al sur del ecuador, polo qu'a pesar de que la so elevación sobre'l nivel del mar, que ye 6263,47 msnm, 2530 m menor qu'el Everest, atopar a 6384,4 km del centru del planeta, lo que representa un 1,5 km más alloñáu que'l visu del colosu asiáticu. Ta asitiáu a 150 km al sudoeste de Quito y 20 km al noroeste de Riobamba.
El Chimborazo ta arrodiáu pola Reserva Faunística de Chimborazo, que forma un ecosistema protexíu pa caltener l'hábitat de los camélidos nativos de los Andes, como son la vicuña, la llapada y la alpaca.
La parte cimera del monte Chimborazo ta dafechu cubierta por glaciares, con brazos al nordés que baxen a 4600 msnm. El so glaciar ye la fonte d'agua pa la población de les provincies ecuatorianes de Bolívar y Chimborazo. El glaciar del Chimborazo menguó nes últimes décades, aparentemente poles influencia combinaes del cambéu climáticu, la ceniza productu de l'actividá volcánica recién del Tungurahua y el Fenómenu del Neñu.
Al igual que n'otros glaciares de la sierra ecuatoriana, el xelu de los glaciares del Chimborazo foi estrayíu por hieleros pa ser vendíu nos mercaos de Guaranda y Riobamba. Na antigüedá, les persones tresportaben xelu hasta les ciudaes costeres, como Babahoyo y Vinces.
El Chimborazo ye predominantemente un estratovolcán. Fai unos 35 000 años la erupción del Chimborazo produció un ábanu d'escombros, que los sos depósitos subyacen en Riobamba. Depués entró n'erupción delles vegaes mientres el Holocenu, la última vegada alredor de 550 d.C. ± 150 años. L'Institutu Xeofísicu del Ecuador (IGE) considera al Volcán Chimborazo como potencialmente activu.
Con un altor de 6263,47 msnm, el monte Chimborazo ye'l monte y volcán más altu del Ecuador. El cume del monte Everest algama un mayor altor sobre'l nivel del mar, pero'l visu del monte Chimborazo ye'l puntu más alloñáu na superficie del centru de la Tierra, col Huascarán en segundu llugar. Esto debe a que la forma de la Tierra ye, aprosimao, un elipsoide de revolución, una esfera esnachada polos polos, resultando nun abultamientu alredor del ecuador terrestre. Esti abultamientu ta causáu pola rotación de la Tierra y causa que'l diámetru nel ecuador sía 43 km más llargu que'l diámetru d'un polu a otru. El Chimborazo atópase un grau al sur del ecuador y el diámetru de la Tierra nel ecuador ye mayor que na llatitú del Everest (8848 msnm), cerca de 28° norte. A pesar de ser 2580 m más baxu n'altor sobre'l nivel del mar, ta a 6384,4 km del centru de la Tierra, 2168 m más altu que'l visu del Everest (6382,3 km del centru de la Tierra).
Al ser el puntu más cercanu al espaciu esterior, yá que midíu dende'l centru de la Tierra ye'l monte más altu del planeta, superando en dos kilómetros l'altor del Everest, al Chimborazo coloquialmente conocer como «el puntu más cercanu al Sol». Sicasí, l'enclín del exa terrestre llogra, más allá de les diferencies d'altor ente los distintos puntos sobre la corteza terrestre, que los puntos más cercanos al Sol sían, dependiendo del día del añu, dende los que ronden el trópicu de Cáncer (20/21 de xunu, solsticiu de branu nel hemisferiu norte) hasta los que bordien el trópicu de Capricornio (21/22 d'avientu, solsticiu de branu nel hemisferiu sur); pela so parte, los puntos del globu sobre la llinia ecuatorial solo son candidatos a ser los más cercanos al Sol en dómines entemedies, de equinoccios (20/21 de marzu, 22/23 de setiembre).
Teniendo en cuenta'l fechu de que los rayos del Sol lleguen de forma perpendicular na zona ecuatorial, la cantidá d'enerxía recibida por unidá de superficie, a nivel del suelu, ye mayor nel ecuador que nos polos.
Los peligros d'esti volcán rellaciónense principalmente con fuertes lahares procedentes de les mases glaciares del volcán.
El Chimborazo, nos díes estenos de cielu abiertu, foi vistu dende la ciudá de Guayaquil, que ta a 142 km. Cuando'l cielu ta estenu, el volcán Chimborazo pue ser vistu a 142 km de distancia na ciudá de Guayaquil.
Hasta'l sieglu XIX considerar al Chimborazo como la más altu monte del planeta. Esta reputación llevó a munchos intentos por conquistar el so visu, especialmente mientres los sieglos XVII y XVIII.
En 1802, el barón Alexander von Humboldt, acompañáu de Aimé Bonpland y l'ecuatorianu Carlos Montúfar, trataron de xubir hasta'l cume, pero arrenunciaron a los 5875 msnm pola mor del soroche (malestar que se siente nos altores por enrarecimiento del aire, tamién llamáu apunamiento). Nesi puntu, el barón atopar nel mayor altor alcanzáu por européu dalgunu na hestoria escrita.
El primer home que llegó al cume foi Edward Whymper colos hermanos Louis y Jean-Antoine Carrel en 1880. Como hubo munches persones que duldaben d'esti ésitu, Whymper xubió otra vegada, per un camín distintu'l mesmu añu colos dos ecuatorianos David Beltrán y Francisco Campaña.
Una tradición de les comunidaes cercanes a esti volcán yera la de llevar el xelu de los glaciares del monte al pueblu pa preparar les sos bébores. Estes persones yeren conocíes como «los hieleros del Chimborazo». Anguaño solo una persona dedicar a esta actividá, Baltasar Ushca llamáu pol pueblu ecuatorianu como "L'últimu hielero del Chimborazo". Esta actividá consiste en cortar bloques de xelu del glaciar los martes y vienres, y tresportalos con mules pa vendelos en cucuruchos de nieve, llamaos «rallaos». Polo xeneral atópase en parques populares y nos mercaos de la ciudá de Riobamba.
| Predecesor: - |
Monte más altu del mundu (midida fecha dende'l
centru de la tierra) |
Socesor: Huascarán |
| Predecesor: - |
Monte más altu del Ecuador 6.268 msnm |
Socesor: Cotopaxi 5.897 msnm |
