La Columna de Focas, erixida delantre de los Rostra nel Foru Romanu y dedicada o rededicada n'honor al emperador bizantín Focas l'1 d'agostu del añu 608, foi la postrer añadedura fecha al Foru Romanu. La columna corintia acanalada llevántase 13,6 m dende'l so pedestal cúbicu de mármole blanco y paez tener sío construyida nel sieglu II. El basamentu cuadráu de lladriellos (ver imaxen) nun yera visible orixinalmente, porque foi nel sieglu XIX cuando l'actual nivel del Foru foi escaváu hasta'l pavimentu de la época d'Augustu.
.]] Nun se sabe la causa exauta d'esti cenciellu honor, anque Focas donara formalmente'l Panteón al Papa Bonifaciu IV, que lu rededicó a tolos Santos mártires, a los que se-yos amestó la Virxe María na Edá Media (Santa Maria ad Martyres). Enriba'l capitel, coronando la columna, Smaragdus, l'Exarca de Rávena, erixó una rellucente estatua dorada de Focas, que probablemente permaneció mui pocu tiempu. N'ochobre de 610 Focas, un usurpador d'orixe humilde, foi capturáu a traición, torturáu, asesináu y grotescamente desmembráu: toles sos estatues foron baltiaes. Más qu'una demostración de gratitú al Papa como dalgunes vegaes se declaró ser, la estatua dorada de la columna yera más un símbolu de la soberanía imperial sobre Roma, que taba esmigayándose rápidamente so la presión de los llombardos, y tamién una muestra personal de gratitú de Smaragdus, que fuera rescatáu por Focas d'un llargu esiliu y taba en delda col emperador por torna-y la so posición de poder en Rávena.
, cola Columna de Focas en collorao]]
La columna foi reciclada del so usu orixinal pa sofitar una estatua dedicada a Dioclecianu: la inscripción orixinal foi borrada a cincel pa dexar espaciu a la nueva.
La columna permanez in situ. El so allugamientu aislláu y llibre ente les ruines siempre fexo d'ella un puntu de referencia nel Foru, y apaez davezu en vedute y grabaos. La diferencia de nivel pa con respeutu al suelu ye per aciu la erosión; de fechu, el zócalu de la base taba completamente enterráu cuando Giuseppe Vasi y Giambattista Piranesi fexeron grabaos y aguafuertes de la columna a mediaos del sieglu XVIII.
