El Centru Pompidou ye'l nome más comúnmente emplegáu (otros son Beaubourg o Centro Georges Pompidou) pa designar al Centru Nacional d'Arte y Cultura Georges Pompidou de París (Francia), diseñáu polos arquiteutos Renzo Pianu y Richard Rogers. L'edificiu, concluyíu en 1977, foi inauguráu'l 31 de xineru del mesmu añu.
El centru alluga'l IRCAM, un centru d'investigación musical y acústica; la biblioteca (Bibliothèque Publique d'Information) con un aforu de 2.000 persones, abierta al públicu; y sobremanera el Muséu nacional d'Arte Moderno (Musée National d'Art Moderne) que tien unes 100.000 obres d'arte, una de les colecciones d'arte moderno y contemporaneu más completes del mundu xuntu col Museum of Modern Art (MoMA) de Nueva York y la Tate Modern de Londres. Ente los artistes representaos tán: Pablo Picasso, Joan Miró, Brancusi, Modigliani, Matisse, Francis Bacon, Jean Dubuffet, etc.
Foi construyíu sobre un terrén sacupáu cercanu al espaciu qu'enantes ocupaba'l mercáu de Tópeslos (onde anguaño se realiza l'últimu cambéu al sector qu'alluga'l centru comercial Tópeslos) mientres el mandatu del presidente francés Georges Pompidou, que finó primero que se terminara l'edificiu. Foi'l so socesor, Valéry Giscard d'Estaing, quien lo inauguró en 1977. Rehabilitáu ente 1997 y avientu de 1999, volvió abrir les sos puertes al públicu'l 1 de xineru de 2000. Ye d'unu de los monumentos más visitaos de Francia, con cerca de seis millones de visitantes al añu.
El Centru Pompidou foi diseñáu polos entós nuevos arquiteutos Renzo Pianu y Richard Rogers. L'edificiu ye d'un estilu que foi bien innovador nos años 70, cuadráu, d'estructura industrialista, y colos elementos funcionales, conductos, escaleres, etc., visibles dende l'esterior. Les conducciones d'agua, aire o eletricidá fueron pintaes de colores atrevíos y estrayíos de la parte principal del edificiu, pa dexar un interior diáfano. Anque se desamarró un discutiniu cuando foi acabáu, güei día la xente acostumóse al so peculiar aspeutu y gocia de muncha popularidá. Ye unu de los primeros edificios de l'arquiteutura high-tech.
El presidente de Francia, Georges Pompidou, que gobernó dende 1969 hasta 1974, quixo revitalizar el barriu de Tópeslos, una zona ablayada económica y socialmente. Nél taba'l mercáu de abastos, un enorme centru que vendía productos al per mayor y al per menor. Foi diseñáu na dómina de Napoleón; y el so primer proyectu yera historicista, a lo cual, l'emperador negóse. Con éses esti enorme mercáu tuvo un diseñu más funcional, con cubiertes en tolos pabellones y cais, y cola estructura metálica. Pompidou, pa revitalizar el IV Distritu, decidió baltar esti mercáu yá que esprendía malos golores y producía un tráficu caóticu. N'el so llugar construyó l'edificiu de la bolsa, de planta circular, unos xardinos y un nuevu centru comercial con conexón a la estación de metro del barriu.
Otru edificiu perteneciente a esti plan de revitalización ye'l Centru Georges Pompidou, llamáu originalmente Centru Beaubourg. Ye un muséu d'arte contemporaneo, tien un gran centru cívicu y una biblioteca d'accesu públicu. El concursu pa escoyer el diseñu d'esti edificiu empezó en 1970, y el xuráu taba compuestu por distinguíos y reconocíos arquiteutos. Los que ganaron fueron Renzo Pianu (*1937) y Richard Rogers (*1933), dos arquitectos nuevos y desconocíos naquel añu, que acomuñáronse nesti proyectu y en namá otru más. Rogers arquitectu británicu, nacíu n'Italia egresado de la Architectural Association School of Architecture. Renzo arquitectu italianu graduáu del Politécnicu de Milán.
Estos dos arquitectos ganaron el concursu, amás de por el so escelente proyectu, gracies a dos miembros del xuráu. Unu d'ellos yera Philip Johnson (1906–2005), un estadounidense de la corriente miesiana qu'introdució l'arquiteutura europea en Estaos Xuníos dempués de la II Guerra Mundial. L'otru foi Jean Prouvé (1901–1984), un francés de la caña de los arquiteutos franceses que xuníen la tecnoloxía a l'arquiteutura nos años 1950. -y Ricolais foi un inxenieru esperimental que probaba estructures metáliques llixeres y enterriaes. Prouvé, influyíu por esti inxenieru, tuvo bien interesáu na tecnoloxía y por eso gustó-y abondo'l proyectu de Pianu y Rogers. Foi Prouvé el mayor impulsor en dar la victoria a estos dos nuevos. La construcción del Pompidou empezó en 1970. Cuatro año más tarde, l'entós Presidente de Francia Georges Pompidou, finó, polo que les obres del edificiu sufrieron un importante parón. Foi la vilba del presidente francés la que fixo que se terminara con ésitu en 1977.
El Centru Pompidou oldea descomanadamente colos edificios que lu arrodien. Asina, la forma, el colores y l'altor d'esti edificiu resulten ser estridentes pa la so redolada nel momentu que construyóse y tamién anguaño. La so función ye tamién estraña na dómina en que se fixo. Un centru qu'axunta arquiteutura, arte moderno, arte antiguo, llibros y llugares onde los neños «xueguen col arte», nun yera corriente entós. El so muséu d'arte contemporaneo ye'l más importante del mundu. Tocantes a la so apariencia esterior, el treme de barres, tubos y elementos tecnolóxicos que s'ataquen nes fachaes fai qu'el Pompidou paecer a un xuguete tecnolóxicu, similar a un meccano. Ye llamáu polos parisinos «La fábrica de gas». Esta estridencia que tanto lo caracteriza formaba parte de les pretensiones del concursu.
Ye unu de los primeros edificios de la corriente High-tech. Ta notablemente influyíu pola arquiteutura de Mies Van der Rohe y pola del grupu Archigram. Tocantes a la influencia del arquiteutu alemán, apreciar nel edificiu'l racionalismu propiu de la so Arquiteutura Moderna nel sentíu de que l'inmueble ye entendíu como un contenedor vacíu nel que pueda metese cualquier cosa. L'interior del Pompidou ye dafechu diáfano y ye entendíu por Johnson como un contenedor con espacios interiores móviles. Les grandes lluces tán salvaes por un total de catorce enormes vigues vierendel paraleles ente sigo y perpendiculares a la fachada de la plaza. La influencia del grupu Archigram, ye bultable nes novedoses y complicaes formes que tien l'edificiu tocantes a los bien de tubos, barres y estructures qu'invaden les fachaes, usando una tecnoloxía a chancia». Archigram creó numberosos diseños nos años 1960 llenos de fantasía y looks sicodélicos con influencies hippies. Nos sos proyectos abondaben los tubos, colores y estructures metáliques esteriores.
El Centru Pompidou ocupa pocu menos de la metá de la so cortil. La parte que sobra ye una enorme plaza pública considerada parte del edificiu yá que nella faen actividaes rellacionaes col centru. El diseñu d'esti espaciu esterior foi decisivu na victoria de Pianu y Rogers nel concursu. Na plaza atáquense los teatros caleyeros, dibuxantes, pequenes tiendes caleyeres y grupos de mozos, toos ellos rellacionaos col arte y la cultura. Nes llendes d'esti espaciu públicu hai asitiaos enormes tubos, dalgunos d'ellos arrexuntaos de dos en dos, que son los respiraderos del aparcamientu soterrañu qu'ocupa tou la cortil. El gran tamañu d'estos tubos de refrigeración y la so semeyanza coles víes de ventilación de los barcos conviérten-yos n'elementos propios del Centru Pompidou, ampliando les llendes del edificiu a tola plaza. El suelu d'ésta ta inclináu llixeramente escontra'l Centru Pompidou, funcionando l'edificiu de telón de fondu.
Dende la restauración del Centru Pompidou llevada a cabu dende setiembre de 1997 hasta xineru de 2000, hai más restricciones nes actividaes que se faen na plaza, habiendo más vixilancia tantu dientro como fuera del edificiu. Nesta reforma abrir al tráficu delles cais colindantes cola plaza qu'antes yeren piatonales. El restu d'edificios que formen parte de la plaza son, principalmente, de finales del sieglu XIX, d'estilu modernista y con influencies d'edificaciones más antigües. Los inmuebles que miren a la cara oeste del Pompidou tienen mansardas. En munchos d'estos edificios había galeríes d'arte que resultaben ser bien visitaes gracies a la cercanía del Pompidou. Progresivamente, estes sales d'arte dieron pasu a tiendes, que tienen enforma ésitu gracies a la gran arribación de turistes que visiten en Centru Pompidou.
Esti edificiu ye'l tercer sitiu más visitáu de París. D'esta manera, nel barriu qu'arrodia al centru d'arte hai un amiestu ente turistes y xente nuevo “canalla” y desinhibida. Tamién viven yuppies, executivos agresivos que viven en percaros apartamentos. Jean Baudrillard escribió'l llibru L’effect Beaubourg en 1977. Nél fala de lo que supon la construcción del Pompidou pal barriu en que s'atopa, una zona ablayada antes de la esistencia d'esti centru d'arte. Baudrillard diz nel so llibru que l'arte del sieglu XX ye trasgresor, secretu y que quier camudar la sociedá. Tamién apunta que'l previstu mal usu del Centru Pompidou ye una espresión del odiu que xenera esi arte contemporaneo y misterioso.
L'edificiu tien en cada unu de los forxaos trelce buecos llindaos por catorce vigues vierendel paraleles. Estes pieces son d'un enorme tamañu y son prefabricaes, polo qu'hubo que faer un gran esplegue loxísticu pa llevales a la cortil de construcción. Les vigues son visibles nes fachades llaterales (el norte y el sur). Les vigues de distintes plantes xunir ente sigo con tensores. Los pilastraes del Pompidou son metálicos con sección redonda. Hai una estructura inventada nesti edificiu conocida pol nome de Gerberette. Son unes pieces metáliques horizontales fondiaes a les pilastres por unu de los estremos a manera de voladizos. Tienen una sección curva y la so función ye suxetar les estructures metáliques que sobresalen de les fachaes oeste y este. El so inventor ye l'inxenieru alemán Gerberett, y diseñáronse p'ampliar la superficie de les pontes. D'esta manera, reparar que tola estructura del Pompidou ye metálica, incumpliendo aparentemente la normativa parisina contra quemes. Sicasí, esta lexislación ye respetada yá que les pilastres tán esfrecíos per agua qu'hai nel interior de cada unu d'ellos.
Nes fachaes oeste y este hai «cruces de San Andrés», unos tensores cruzaos perpendicularmente ente sigo, ya inclinaos aprosimao 45º respectu del suelu, asitiaos en cada cuadráu formáu poles barres horizontales y verticales qu'hai nel esterior d'estes fachaes. Estos tensores son sosprendentemente finos y tienen muncha seguridá, esto ye, que por que la estructura que conformen fracasara habría que cortar bastantes d'estos tensores. Pa rematar el marayu de barres y estructures» qu'hai nes fachaes, na que da a la plaza suma la estructura que suxeta la escalera esterior. Hai barres y tubos de les fachaes que nun tienen función estructural, y el so únicu acometíu ye contribuyir nel caos visual qu'enzanca la comprensión del espaciu. Detrás d'esti conxuntu de barres y tubos tán les fachaes puramente felicidaes. Tienen un acristalamientu continuo, estremáu en módulos rectangulares y con carpintería metálica ortogonal.
Nel centru de la fachada de serviciu (la fachada esti, la opuesta a la plaza) hai una torre con tres ascensores esteriores, y na fachada de la plaza (la fachada oeste) hai una escalera esterior que crucia l'edificiu d'esquierda a derecha (según mírase dende la plaza), que ta dientro d'un tubu tresparente y ta estremada por tramu. Ye esta fachada la única que ye mediática, esto ye, que nella s'afiten cartelos de gran tamañu con fines comerciales. El Pompidou tenía trés llantes soterrañes usaes como aparcamientos, pero dempués de la restauración de 1997 pasó a tener dos. El Pompidou tien un total de siete llantes asitiaes sobre'l nivel del suelu. La planta ye rectangular, siendo los llaos más llargos los correspondientes a la fachada de la plaza y la de serviciu. Na última planta hai un famosu restorán de comida de fusión. Tien un patiu asitiáu na esquina cimera derecha (según mírase al edificiu dende la plaza). A esta terraza aportar pola escalera esterior de la fachada de la plaza. Dientro del restorán hai pieces «gehriescas» de clara influencia deconstructivista que nun guarden relación col estilu del Pompidou. Estes escultures fueron diseñaes por una pareya d'arquiteutos y asitiaes na reforma de 1997.
Les instalaciones y estructures del edificiu tienen una serie de colores que sirven de códigu por que'l visitante sepa la función que tien cada elementu. Les pieces pintaes de colloráu cumplen cola función de comunicación (ascensores y escaleres), l'azul ye la climatización, el verde les instalaciones de l'agua (fontanería, desaguadorios,…), el mariellu ye la eletricidá, y el blancu tomar y estracciones d'aire. La escalera esterior de la fachada de la plaza tien los sos forxaos inclinaos pintaos de colloráu. Les escaleres, que son mecániques, tán recubiertes por un tubu de sección circular tresparente. Tán estremaes en dellos tiros, y ente cada tramu hai una zona llana que comunica con una planta. Dientro del tubu hai munchos elementos tecnolóxicos pa enzancar la percepción espacial.
Na fachada esti hai munchos tubos de serviciu, cada unu con el color correspondiente a la so función. La gran cantidá de barres estructurales y tubos crean «cinco capes de tecnoloxía». Anque la disposición de los tubos d'esta fachada nun guarda nengún orde aparente, puede reparase que los tubos azules tán pareados, sicasí llama l'atención la esistencia d'elementos horizontales que sobresalen de la fachada frente a los verticales. Na fachada sur hai portalaes que protexen de l'agua a los transeúntes.
A pesar de que tolos tubos y barres nun dexen ver les fachaes del Pompidou, l'interior ye bastante lluminosu una y bones l'acristalamientu ye continuu. Polos techos interiores pasen toles tuberíes y elementos qu'hai nes fachaes, tando toos estos elementos a la vista. D'esta manera, dientro del edificiu consíguese esa mesma imaxe de caos y marayu d'elementos tecnolóxicos mesma del esterior. Renzo Pianu asitió sobre cada obra d'arte un pequeñu falsu techu pa protexela visualmente de la rede de tubos qu'hai nel techu y evitar que la mirada distrayer al contemplar la obra espuesta.
L'arquiteutu Charres Jenks dixo en relación col Centru Pompidou: «El Beaubourg preséntanos l'espectáculu d'un públicu que se arracima en masa al traviés de los tubos de la fachada a la vista, emburriáu pol deséu fetichista de tocar les reliquies d'una cultura nacida, sicasí, al amparu del secretismu de la transgresión». Jenks definió'l Pompidou como un centru cultural corpuspín». Esti edificiu ye'l primeru que s'esibe por sigo mesmu, amosando l'arquiteutura como un espectáculu lúdico y risondero, daqué similar a lo qu'asocede col diseñu del Muséu Guggenheim de Nueva York, que fai solombra en munches ocasiones a les obres d'arte qu'alluga.
Nel Centru Pompidou espunxéronse socesives de distintos artistes que consiguieron atraer a miles de visitantes. Asina, atraxo en 1979 a más de 840 000 persones a una esposición sobre Salvador Dalí; y na temporada 2012-2013 rexuntó a más de 790 000 mientres los cinco meses que duró otra esposición similar. Estos dos antolóxiques ostenten el récord de visitantes a una esposición nesti centru d'arte, siguíes poles de Henri Matisse, qu'en 1993 rexuntó a más de 734 896 visitantes, y la de Vasili Kandinski qu'atraxo a 702 905 visitantes nel 2009.
El Centru Pompidou nel so procesu d'espansión y internacionalización cuenta con dos sedes amás de la orixinal parisina, el Centro Pompidou de Metz inauguráu en 2010, y la primer see fora de Francia, el Centru Pompidou de Málaga en España, con apertura en marzu 2015.
